فهرست

عنوان صفحه

 

 

مقدمه............................................................................................................... 1

فصل اول- اصول انبارداري

كليات ............................................................................................................3

تعريف انبار و مخزن......................................................................................4

وظايف انباردار............................................................................................... 5

انواع موجودي هاي انبار .............................................................................5

سازمان انبار .................................................................................................. 7

نقش انبار در اقتصاد كشور.......................................................................... 9

نقش انبار در تجارت.................................................................................... 9

نقش انبار در صنعت..................................................................................... 10

هدف از استقرار يك سيستم انبارداري.......................................................10

سيستم انبارداري و مزاياي آن.....................................................................13

خط مشي هاي انبارداري.............................................................................16

 

فصل دوم- مراحل اجرايي خريد

قسمت اول: خريدهاي داخلي.................................................................... 18

درخواست خريد......................................................................................... 18

سفارش خريد كالا به فروشنده.................................................................. 21

دفتر راهنمايي سفارش ها........................................................................... 22

قسمت دوم: خريدهاي خارجي..................................................................25

كليات........................................................................................................... 25

قيمت براساس سيف (CIF)..................................................................... 25

قيمت براساس (C8F)............................................................................... 26

قيمت براساس (F.O.B)........................................................................... 26

قيمت براساس (F.A.S)............................................................................ 26

 

فصل سوم – منابع ورود كالا به انبار

از طريق خيدهاي داخلي............................................................................ 27

از طريق خريدهاي خارجي........................................................................ 27

كالاي انتقالي از ساير انبارها و اجناس برگشتي...................................... 27

كالاها و لوازمي كه در كارگاه هاي يك مؤسسه ساخته مي شود........... 28

ورود كالاهاي خريداري شده به انبار.......................................................30

تحويل كالا به انبار.....................................................................................31

تحويل كالا به انبار به صورت تحويل دائم.............................................. 31

تحويل كالا به انبار به صورت تحويل موقت...........................................31

نحوه و موارد استفاده از فرم قبض انبار....................................................32

درخواست كالا و مواد از انبار...................................................................32

تحويل و خروج كالا از انبار......................................................................33

رسيد انبار مستقيم ...................................................................................... 34

دريافت ابزارآلات از انبار........................................................................... 35

 

فصل چهارم- كدگذاري كالا و لوازم

قسمت اول: كليات كدگذاري.....................................................................37

كليات كدگذاري..........................................................................................37

روش الفبايي................................................................................................. 37

روش شماره گذاري ساده............................................................................ 38

روش الفبا و شماره (حروف و عدد)........................................................38

روش نيمونيك............................................................................................. 39

كدگذاري براساس طبقه بندي كالا........................................................... 39

طبقه بندي و كدگذاري استاندارد بين المللي.......................................... 41

روش طبقه بندي و كدگذاري اختصاصي................................................. 43

روش شماره گذاري دسيمال يا دهدهي................................................... 44

قسمت دوم: چيدن جنسي در انبار............................................................46

چيدن جنسي در انبار..................................................................................46

سيستم كاردكسي......................................................................................... 48

كارت روي قفسه (Bin Card)................................................................51

گزارش موجودي انبار.................................................................................52

اصول ايمني و حفاظت..............................................................................52

 

فصل پنجم- كنترل موجودي هاي انبار

قسمت اول: موجودي برداري «عيني» اجناس..........................................54

وظايف انبار در ارتباط با سفارش و موجودي ها.................................... 57

نقطه سفارش............................................................................................... 57

روش حداكثر- حداقل............................................................................... 57

ميزان حداقل موجودي و ذخيره احتياطي................................................. 58

ميزان حداكثر موجودي.............................................................................. 58

متوسط موجودي......................................................................................... 59

شرح مراحل انجام سفارش از طريق انبار................................................ 59

تعيين بهاي موجودي هاي انبار................................................................. 60

روش بهاي تمام شده واقعي......................................................................61

الف) روش ميانگين متحرك قيمت ها...................................................... 61

ب) روش ميانگين وزني............................................................................ 62

ج) روش اولين صادره از اولين وارده (FiFo)......................................63

د) روش اولين صادره از آخرين وارده (LiFo)..................................... 64

روش بهاي تمام شده با قيمت بازار هر كدام كه كمتر است.................. 65

روش بهاي «معادل بازار»............................................................................ 65

روش قيمت فروش......................................................................................65

قسمت دوم:هزينه هاي انبارداري................................................................ 66

هزينه سفارش.............................................................................................. 67

هزينه نگهداري كالا در انبار......................................................................67

قسمت سوم: حسابداري انبار و تداركات................................................. 68

عمليات حسابداري خريد...........................................................................68

 

فصل ششم- قانون محاسبات عمومي

اموال دولتي................................................................................................. 70

منابع و مأخذ................................................................................................ 79

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه:

در بررسي مؤسسات و سازمان هاي مختلف، خصوصاً توليدي و صنعتي، ملاحظه مي شود كه اكثر سرمايه هاي آن ها را مواد لازم و كالاهاي مصرفي تشكيل ميدهد و قسمت عمده سرمايه آن ها مصرف تهيه اجناس و وسايل مذكور مي گردد.

اگر موجودي هاي جنسي يك مؤسسه بيش تر از اندازه مورد احتياج باشد. قسمتي از سرمايه آن مؤسسه به حال ركورد در مي آيد و اگر اين موجودي كمتر از حد لزوم باشد در برنامه عملياتي و خدماتي آنها وقفه حاصل مي شود. در راستاي جلوگيري از ركورد سرمايه و يا ايجاد وقفه در اجراي وظايف سازمان و يا مؤسسه لازم است روشي صحيح، اساسي و مقرون به صرفه در انجام خريد نگهداري و مصرف كالا به مورد اجرا گذارده شود. در سازمان هاي موفق و پيشرفته، وظايف مربوط به انبارداري و كنترل مواد در درجه اول اهميت قرار دارد. با توجه به نكات مذكور تهيه تداركات كالا و ارائه خدمات موردنياز يا كيفيت مناسب و رعايت صرفه جويي و همچنين حفظ و حراست اموال و كالا و در دسترس قرار دادن سريع آن ها از وظايف عمده كارپردازي و انبار مي باشد.

استفاده از برنامه هاي علمي و كاربرد آن در تهيه و تدارك كالا و مخصوصاً انبارداري نتایج زير را در بر دارد:

- مواد و كالا با حداقل قيمت تهيه و تدارك مي شود.

- از ركود سرمايه و كالا جلوگيري مي شود.

- از توقف و كندي كار جلوگيري مي شود.

- بررسي و كنترل موجودي ها، ميزان مصرف، تعيين نقطه سفارش و همچنين ميزان سفارش به سهولت امكان پذير مي باشد.

- عمليات حسابرسي و حسابداري به آساني انجام مي شود.

- ميزان ضايعات انبار تقليل مي يابد.

- حفظ و حراست و جلوگيري از سوءاستفاده احتمالي امكان پذير مي باشد.

- اطلاعات و آمار لازم در اسرع وقت در اختيار مديريت قرار داده مي شود.

- با توجه به نكات مذكور، تهيه و تدارك كالا و ارائه خدمات موردنياز با كيفيت مناسب و رعايت صرفه جويي و همچنين حفظ و حراست اموال و كالا در دسترس قرار دادن سريع آنها از وظايف عمده كارپردازي و انبار مي باشد.

 

فصل اول :

اصول انبارداري :

كليات

در امور تداركات كارپردازي، سيستم انبارداري، داراي اهميت خاصي است و همكاري اين دو واحد خدماتي با يكديگر اجتناب ناپذير مي باشد.

سيستم صحيح انبارداري متضمن مزاياي زير است:

- دريافت، حفاظت و در دسترس قرار دادن كالا، مواد و وسايل موردنظر به سهولت و سرعت انجام مي شود.

- با اعمال كنترل دقيق از بالا رفتن خارج از حد موجود هاي كه ممكن است بر اثر تغيير قيمت ها باعث زيان گردد، جلوگيري مي شود.

- با استفاده صحيح از سيستم انبارداري، ميزان موجودي كالا در انبار و ميزان مصرف آن در هر واحد كالا كه پايه و اساس حسابداري صنعتي مي باشد. محاسبه مي گردد.

- كنترل ميزان موجود در انبار از نظر قيمت به سهولت صورت مي گيرد.

- صدور قبض انبار (رسيد جنس به انبار) موجبات تسهيل پرداخت مبلغ كالا به فروشنده و عمليات حسابداري مي گردد.

- چون ميزان موجودي ها معمولاً به قيمت تمام شده در انبارها نگهداري مي شود، لذا در صورت خسارت ناشي از آتش سوزي و تعيين ساير ضايعات و خسارت وارد شده محاسبه مي شود.

 

تعريف انبار و مخزن

به محل و فضايي كه يك يا چند نوع كالاي بازرگاني، صنعتي، مواد اوليه و يا فرآورده هاي مختلف كه براساس يك سيستم صحيح طبقه بندي و تنظيم مي گردد، انبار گفته مي شود.

انبار از نظر فرم به سه صورت مي باشد:

1- انبارهاي پوشيده : اين مكان از تمام اطراف بسته و داراي سقف و وسايل ايمني كامل مي باشد.

2- انبارهاي سرپوشيده يا هانگارد: اين انبار داراي سقف است ولي چهار طرف آن باز و فاقد حفاظ جانبي مي باشد. اين نوع انبارها، كالاها را فقط از باران و آفتاب حفظ مي كند.

3- انبارهاي باز يا محوطه: اين انبار به صورت محوطه مي باشد و معمولاً براي نگهداري ماشين آلات و لوازم سنگين مورد استفاده قرار مي گيرد.

 

وظايف انباردار:

انباردار كسي است كه عهده دار وظايف زير مي باشد:

- تحويل اجناس و كالاهاي خزيداري شده طبق اسناد و مدارك خريد

- صدور قبض انبار يا برگ رسيد جنس به انبار پس از تحويل گرفتن كالاصدور حواله انبار هنگام تحويل كالا

- صدور فرمهاي رجوعي، برگشت از خريد و ساير فرمهاي مشابه

- صدور برگ درخواست خريد كالا در صورت لزوم

- ثبت مشخصات و تعداد اجناس وارد و صادر شده در دفاتر و كارتهاي انبار

- همكاري با حسابداري صنعتي و واحد سفارشها در مورد تعيين حداقل، حداكثر و نقطه سفارش

- حفظ و حراست اجناس انبار و رعايت اصول ايمني

- بايگاني و حراست اجناس انبار و رعايت اصول ايمني

- بايگاني اسناد و مدارك انبار

- ارائه گزارش هاي لازم به مقامات ذيربط

 

انواع موجودي هاي انبار

اجناس و كالاهاي موجود در انبار اعم از مؤسسات توليدي يا غيرتوليدي را مي توان به پنج دسته به شرح زير تقسيم نمود:

1- مواد خام يا اوليه

اين مواد براي توليد كالا استفاده مي شود.

2- مواد و لوازم مصرفي

مواد و لوازم مصرفي به موادي اطلاق ميشود كه به طور غيرمستقيم در توليد كالا دخالت دارد و در سازمان های توليدي براي انجام خدمات جانبی مورد استفاده قرار داده ميشود. اين موارد بر اثر مصرف از بين ميرود مانند كاغذ و يا وسايل بسته بندي در سازمان هاي توليدي.

3- مواد و لوازم در جريان ساخت

به موادي به موادي كه مقداري تغييرات در مواد اوليه آن داده شده ولي هنوز به صورت كامل ساخته نشده است، مواد و لوازم در جريان ساخت گويند.

4- كالاي تمام شده

به كالاهايي گفته مي شود كه از نظر ساخت به مرحله تكميلي رسيده قابل عرضه به بازار باشد.

5- اجناس خريداري شده جهت فروش

اين سري از اجناس شامل اجناسي هستند كه بدون هيچ گونه تغييري در آنها به بازار جهت فروش عرضه مي گردد و به طور موقت در انبار نگهداري مي شود مانند انبار فروشگاه و مؤسسات بازرگاني.

سازمان انبار

به طوري كه گفته شد يكي از وظايف انبار طبقه بندي، كدگذاري و تنظيم اجناس و كالاها مي باشد. از تركيب چند انبار يك «مخزن» يا «دپو» بوجود مي آيد. تعداد هر يك از مخازن بستگي به نوع و كميت و همچنين حدود فعاليت آنها دارد.

مدير كارخانه

انبار قطعات و مواد اوليه در واحدهاي توليدي معمولاً زيرنظر مدير فني كارخانه قرار دارد و در بعضي از كارخانه ها، انبار مستقيماً زيرنظر مدير كارخانه انجام وظيفه مي نمايد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«نمودار موقعيت سازماني انبار در يك واحد توليدي»

در سازمان هاي بزرگ صنعتي، واحد انبار داراي مديريت مستطيلي است كه مستقيماً زيرنظر مديرعامل قرار دارد و تحت نظر مدير انبار، انبارهاي مختلفي مانند انبار مواد قطعات و ابزارآلات كه هر يك از آنها داراي مسئول مي باشد وجود دارد.

در سازمان هاي دولتي و غيردولتي، معمولاً واحد انبار تحت نظر تداركات و كارپردازي كه خود اين واحدها نيز يكي از واحدهاي تابعه امور اداري محسوب مي شود انجام وظيفه مي نمايد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«نمودار ارتباط سازمان انبار با مخازن و اداره امور انبارها»

نقش انبار در اقتصاد كشور

درصد قابل توجهي از درآمد ناخالص ملي هر كشور به صورت مواد اوليه محصول نيم ساخته و كالا هاي ساخته شده در انبار نگهداري مي شود. البته نقش انبارها در اقتصادي كشورهاي مختلف متفاوت است.

در كشورهاي پيشرفته انبارها حلقه هايي از زنجيره توليد توزيع و مصرف مي باشند و بدين وسيله توليد انبوه كارخانه و صنايع بدست مصرف كنندگان داخلي رسيده يا به مراكز صادراتي منتقل مي شود در برخي از كشورها نظير ايران كه واردات كالاها و مواد مختلف درصد زيادي ارز نيازهاي كشور را تشكيل مي دهد انبارها به طور عمده نقش واسطه را در انتقال كالا از كشور به مناطق مختلف و سپس توزيع مهمي برعهده دارند.

 

نقش انبار در تجارت

انبار يكي از پايه هاي اصلي تجارت محسوب مي شود زيرا قسمت اعظم سرمايه شركتهاي تجاري را موجودي انبار تشكيل مي دهد عصر كالا براي مصرف كننده از دو جهت داراي ارزش است:

1- قابليت كاربرد

2- قابليت دسترسي