فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: كليات تحقيق

مقدمه ..........................................................................................................

بيان مسئله ..................................................................................................

اهميت و ضرورت تحقيق ............................................................................

اهداف تحقيق ...............................................................................................

فرضيه هاي تحقيق ......................................................................................

تعاريف عملياتي متغيرها .............................................................................

فصل دوم: پيشينه و ادبيات تحقيق

مقدمه ...........................................................................................................

تعريف اضطراب ..........................................................................................

علل پيدايش اضطراب ..................................................................................

تجربه اضطراب ...........................................................................................

تاريخچه اضطراب .......................................................................................

مفهوم اضطراب از ديدگاه نظريه واقعيت درماني [گلاسر] ........................

مفهوم اضطراب از ديدگاه نظريه رفتار درماني .........................................

انواع اضطراب .............................................................................................

اضطراب بهنجار و نابهنجار .......................................................................

علايم و نشانه هاي اختلالات اضطراري .....................................................

پنج قاعده براي مقابله با اضطراب ..............................................................

عوامل موثر در زمينه هاي اضطراب ..........................................................

كنترل صفات اضطراب زا ...........................................................................

نحوه مدارا با اضطراب ...............................................................................

فهرست مهارتهاي مقابله با اضطراب .........................................................

اضطراب در چه كساني بيشتر است ...........................................................

روشهاي درماني براي اضطراب ................................................................

اضطراب امتحان .........................................................................................

علايم و نشانه هاي اضطراب امتحان ..........................................................

شيوع اضطراب امتحان ...............................................................................

راه هاي شناسايي اضطراب امتحان ...........................................................

راه هاي كاهش اضطراب امتحان ................................................................

پيشينه تحقيق ...............................................................................................

جمع بندي ....................................................................................................

فصل سوم: روش تحقيق

جامعه آماري ..............................................................................................

نمونه و روش نمونه گيري .........................................................................

ابزار اندازه گيري .......................................................................................

روشهاي آماري و تجزيه و تحليل داده ها .................................................

فصل چهارم: تجزيه و تحليل اطلاعات

يافته هاي توصيفي ......................................................................................

جداول شماره 1 الي 20...............................................................................

يافته هاي استنباطي .....................................................................................

فرضيه شماره (1)........................................................................................

فرضيه شماره (2)........................................................................................

فصل پنجم: بحث و نتيجه گيري

هدف پژوهش و نتيجه گيري .......................................................................

پيشنهادات ...................................................................................................

محدوديت هاي تحقيق .................................................................................

منابع ...........................................................................................................

پرسشنامه

 

مقدمه

اضطراب يكي از مشكلات جامعه بشري است و هر كس در زندگي خود به نوعي دچار اضطراب مي گردد تجارب روزمره نشان مي دهد كه امروزه افراد زيادي در زندگي دنيوي وجود دارند كه هر يك به نحوي دچار اضطرابند و بخاطر آن در سستي و انزوا بسر مي برند. در زمان ما و در قرن حاضر كه روانشناسان از جمله «آيوديون» آن را قرن اضطراب مي نامند، سرعت تغيير و پيچيدگيهاي جاري قرن و بي توجهي كه مذهب و ارزش هاي خانوادگي، طولاني شدن دوران نوجواني، پيچيدگيهاي تهاجم، عميق شدن فاصله نسل قديم و جديد و هم چنين تغييرات آموزشي در كشور به خصوص در دوره توسعه جامعه‌ي امروزي را در معرض ابتلا به انواع بيماريهاي رواني به خصوص اضطراب و افسردگي قرار داده است.

هر قدر جامعه‌ي بشري از نظر تكنولوژي و صنعت پيشرفت كند انسان از طبيعت خود دور مي شود و احساس تنهايي به او دست مي دهد. تقريباً همه افراد آدمي احساس تنش و ناراحتي و يا انتظار وقوع رويدادهاي ناگوار را تجربه كرده اند در چنين مواقعي علت تنش به تنهايي تشخيص داده نمي‌شود كه در اين مواقع اصطلاح اضطراب را در ارتباط با اين گونه پديده ها بكار مي‌بريم. اضطراب و ترس از بزرگترين دشمناني هستند كه بشر مجبور است با آن روبرو شود. نظام اضطرابي انسان عصر جديد، هم پا با وحشت ها و هراس‌هاي مربوط به آن، از پيشينه‌ي اجدادي او برخاسته است. نيمي زماني كه بقا و ادامه‌ي زندگي در يك دنياي بسيار متخاصم ايجاب كننده يك ابزار باشد تا بتواند از خطر آگاه كند شيوه‌ي گريز عامل را به ما مي آموزد و به ميدان مي‌آورد.

از مدتها بخش بزرگي از زندگي انسان را تشكيل مي دهند و تمامي جنبه‌هاي زندگي حال و آينده آنها را تحت تأثير قرار مي دهد. اضطراب امتحان به نوبه خود عاملي مهم در عدم موفقيت انسانهاست البته بايد توجه داشت كه اضطراب عارضه صنعتي نيست زيرا، در حد تعادل و در جاي مناسب مي تواند باعث انگيزش مفيد شود. مطالعات نشان داده است كه اضطراب در حد متعادل در يادگيري بسياري از مطالب ساده مفيد است در حالي كه اضطراب بسيار شديد يادگيري مطالب پيچيده را دشوار مي كند.

نظام اضطرابي انسان هم يك هشدار دهنده و هم وسيله اي جهت آماده شدن براي فرار از خطر بشمار مي آيد. بنابراين به موازات توسعه و رشد الگوي زندگي و پيچيده شدن خطرات و تهديدهاي موجود براي بقا غنيمت كمتري داشته و مانند سابق چندان جنبه‌ي مكانيكي ندارد. (شفيع آبادي، 1368، ص 122)

بيان مسئله:

اضطراب از كلمه (Anxietas) كه به معناي ناآرامي مي باشد گرفته شده است و به حساسيتهاي جسماني و رواني كه در پاسخ، تهديد اعم از تهديد حقيقي يا خيالي به وسيله‌ي ارگانيزم ابزار ايجاد مي شود اشاره مي كند. همچنين اظطراب ممكن است در پاسخ به آنچه كه موجب تهديد «اعتماد به نفس» مي‌شود يا از پيدايش موقعيتي كه شخص در آن وضعيت از انجام كاري خارج از حدود توانايي اوست احساس فشار مي كند به وجود مي آيد.

اضطراب نوعي خود اشتغالي ذهني است كه با خودانگاري و ترديد درباره تواناييهاي خود، شخص مي شود و غالباً به ارزيابي منفي، عدم تمركز حواس، واكنشهاي جسماني نامطلوب وانت عملكرد تحصيلي فرد منجر مي گردد.

بر اساس نوشته هاي نجاريان و همكاران (1371) گرسينگر روانپزشك آلماني عقيده دارد كه اغلب اختلالات رواني معلول تأثير مستقيم با غير مستقيم آشفتيگهايي در كنش مغز است اميل كراپلين كه مطالعاتش تحت تأثير گرسنيگر قرار دارد بر اين باور است كه رفتار غير عادي آشفتگيهاي عضوي مي باشد.

به نوشته اولتمز و همكاران (1985) مطالعاتي كه اخيراً توسط انديشمنداني چون كاري، گاتزمن، گيلفورد، موراي، و فولكرد صورت پذيرفته است نيز نشان مي دهد كه عوامل ژنيتيكي در بروز اختلاف وسواس- اجبار و اضطراب موثرند.

طبق نظريه كلاسيك فرويدف اختلالهاي رواني ناشي از اضطراب هستند كه از ناتواني كودك در از بين بردن تعارض هاي مراحل مختلف رشد ايجاد مي‌شوند. (اولتخنز و همكاران، 1985)

در واقع، اضطراب واكنش ناآگاهانه فرد نسبت به تعاملات سر كوفته و اعلام خطر براي خود نسبت به برخي مجدد تجارب گذشته محسوب مي گردد.

راجرز يكي ديگر از پيشوايان نهضت انسانگراي، اختلال رواني را نتيجه اختلاف بين خود واقعي و خودآرماني مي داند. وي عقيده دارد كه فرد اغلب رفتارهايي را اختيار مي كند كه با ادراك او از خويشتن هماهنگ باشد. بر طبق نظر او زماني كه تعارضي بين تجارب واقعي زندگي و پندار فرداز خويشتن به وجود آيد فرد مضطرب شده و سعي مي كند با مخدودش كردن تجربه اي كه با خود پنداريش در تضاد است و يا اينكه انكار آن تجربه، نسبت به آن واكنش دفاعي نشان دهد.

رويكرد رفتاري نيز براي درمان اختلالات اضطرابي از روشهاي غرقه سازي و سرمشق دهي نيز استفاده مي كند. به نوشته آزاد (1372) در روش غرقه‌سازي فرد مبتلا به اضطراب به سرعت در معرض محركهاي بسيار شديد قرار مي‌گيرد. در روش سرمشق دهي كه هدف كسب مهارتهاي رفتاري يا ايجاد احساس شايستگي در مراجع است، رفتار درمانگر سعي در انجام دادن رفتاري دارد كه انتظار مي رود مراجع نيز آن را تكرار نمايد. مواجهه به شكل تحميلي با عامل اضطراب نيز يك روش ديگر كاهش اضطراب به شمار مي رود.

اهميت و ضرورت تحقيق:

وقتي انسان نمي تواند تعارضات رواني خود را به طور مستقيم حل كند در واقع كل وجود او را در معرض خطر قرار مي گيرد براي رفع اين خطر فرد به طور ناخودآگاه به مكانيسم هاي دفاعي متوسل مي شود تا به كمك آنها موجوديت فرد را حفظ كند. توسل به مكانيسمهاي دفاعي تقريباً براي همه افراد پيش مي آيد و هر كس در زندگي روزمره خود به نحوي شكستها، نگرانيها و اضطرابهاي خود را به ياري همين مكانيسمهاي ناچيز جلوه مي دهد. بنابراين؛ وجود آنها براي سازگاري مجدد فرد با محيط خود لازم است.

چون اضطراب مكانيزمي است كه بدن را در مواقع خطر آماده كرده و موجود زنده را براي دفاع، حمله يا فرار مهيا مي كند. مقاديري از آن براي كسي لازم است، زيرا فرد را در مقابله هشيارانه با خطرات راهنمايي كرده، او را به قبول الگوهاي رفتاري مطلوب تشويق مي كند. (قائمي 1368)

بنابراين درصدد آن هستيم تا با انجام اين گونه تحقيقات به اهميت و ضرورت اضطراب دانشجويان پي ببريم و اميدواريم كه تا حد امكان با انجام تحقيقات خود از اهميت اين موضوع با خبر شويم.

اهداف تحقيق:

اهداف كلي تحقيق:

بررسي ميزان اضطراب و شناخت عوامل موثر بر اضطراب دانشجويان

اهداف جزئي:

1- بررسي رابطه بين اضطراب و دروس خاص

2- بررسي ترس از شكست در امتحان با ميزان اضطراب

3- بررسي حالات روحي و رواني و اثرات آن در ايجاد اضطراب

4- بررسي نقش رقابت دانشجويان با ميزان اضطراب

5- بررسي تفاوت ميزان اضطراب دانشجويان دختر و پسر

فرضيه هاي تحقيق:

1- بين اضطراب امتحان و دروس خاص رابطه وجود دارد.

2- بين اضطراب امتحان و ترس از شكست در امتحان رابطه معني داري وجود دارد.

3- بين اضطراب امتحان و حالات روحي و رواني رابطه وجود دارد.

4- آيا بين اضطراب و نقش رقابت دانشجويان ارتباطي وجود دارد.

5- بين ميزان اضطراب دانشجويان دختر و پسر تفاوت معني داري وجود دارد.

تعاريف عملياتي متغيرها:

متغير مستقل: اضطراب

اضطراب حالت ناخوشايند عاطفي است همراه با ترس و فشار روحي كه مانع از آن مي شود دانشجويان تواناييهاي فراگرفت را در رابطه با امتحان نشان دهد. (عرباني، 77، ص 7)

اضطراب نوعي واكنش هاي عصبي است كه همراه با تغييرات جسماني و رواني آشكار است و اين حالت ممكن است در تعجب زياد و با حالت ترس و خشم و شرم شديد با حالتهاي مختلف جلوه گر شود.

متغيرهاي وابسته

1- دروس خاص: بعضي از دروسهاي اختصاصي و ويژه اي كه دانشجويان رشته هاي مختلف در آن درسها اضطراب دراند.

2- ترس از شكست در امتحان: نگراني از نياوردن نمره در حد ايده آل و يا قبول نشدن در يك امتحان

حالتهاي روحي رواني: عوامل ناشي از اضطراب، منظور در اين تحقيق نظير كم اشتهايي، حالات جسمي و رواني، مانند عرق كردن دست، بد خواب بودن و افسردگي.

رقابت دانشجويان: هم‌چشمي كردن دانشجويان با يكديگر كه مبادا يكي از ديگري كم يا زياد شود.

دانشجويان: قشري از جامعه كه پس از اتمام دروس پيش دانشگاهي و يا گرفتن مدرك ديپلم و امتحان ورودي كنكور قبول شدن و حد نصاب نمره را كسب كردن و در دانشگاه مشغول به تحصيل باشند.