دسته بندی سایت
پیوند ها
دزيمتري
1ـ تعريف دز
2ـ هدف از دزيمتري
3ـ ويژگيهاي دزيمتر مناسب و روشها و مقررات دزيمتري
4ـ انواع دزيمترها
1ـ4 فيلم بج
2ـ4 TLD ترمولوميسنانس (گرماليان)
3ـ4 دزيمتر قلمي (جيبي)
4ـ4 دزيمتر نوترايران
تعاريف و مفاهيم دز:
آسيب حامل از تابش وابسته به ميزان انرژي جذب شده در بافت هدف ميباشد، بنابراين يكاهاي دزباشي برحسب انرژي جذب شده در يكاي جرم بيان ميشود.
يكاي جديد دز جذبي در دستگاه SI بصورت GY تعريف ميشود كه عبارتست از انرژي معادل يك ژول از پرتو، در يك كيلوگرم در ماده هدف. (J/kg)
يكاي قديمي دز جذبي راد بود كه عبارتست از انرژي جذب شده متناظر با انرژي 100 ارگ برگرم (erg/g100). راد مخفف Rad: Radiation Absorb dose ميباشد.
رابطه بين گري و راد بصورت روبرو ميباشد. 1Gy=100rad در دزيمتري انسان كميتهايي مثل دز معادل و دز موثر بسيار مورد توجه هستند دز معادل كميتي است كه اثرات بيولوژيكي ناشي از جذب پرتوها در بافت رامورد توجه ميدهد.
HT=WR×D
كه در اين رابطه D دز جذب شده از پرتو R در بافت هدف ميباشد و WR ضريب وزني پرتو ميباشد كه در جدول زير مشخص ميباشد و H دز معادل بافت هدف ميباشد.
يكاي جديد (SI) از معادل سيورت Sv ميباشد كه از رابطه Gy×Sv=WR بدست ميآيد و يكاي قديمي آن بصورت رم ميباشد
راد× WR=رم.
نوع و انرژي پرتو |
WR |
نوترون |
1 |
نوترون En<10kev |
5 |
نوترون 10kev<En<100kev |
10 |
نوترون 100kev<En<2mer |
20 |
نوترون 2mer<En<20mer |
10 |
نوترون En>20mer |
5 |
پروتون Ep>2mer |
5 |
ذرات آلفا و پارههاي شكافت |
20 |
اگر محيط شامل چند پرتو مختلف باشد مثلاً در محيطهايي كه نوترون داريم معمولاً گاما نيز وجود دارد پس رابطه دز معادل بافت بصورت زير درخواهد آمد.
دز موثر: همانطور كه ميدانيم بافت اندامهاي مختلف بدن مختلف است پس نياز به كميتي داريم كه علاوه بر اين كه نقش پرتوهاي مختلف را در بروز اثرات بيولوژيكي مدنظر قرار دهد، بلكه نقش پرتوگيري بافتهاي مختلف بدن را نيز درنظر بگيرد و دز موثر از رابطه محاسبه ميشود.
كه در آن HT دز معادل بافت و WT ضريب وزني بافت و HE دز موثر بافت ميباشد. ضريب وزني بافت در جدول زير آورده شده است.
واحد دز موثر مانند دز معادل سيورت و رم ميباشد.
بافت |
WT |
غدد تناسلي |
25/0 |
بستان |
15/0 |
مقر قرمز استخوان |
12/0 |
ريه |
12/0 |
غدد تيروئيد |
03/0 |
سطح استخوان |
03/0 |
پوست |
01/0 |
ساير بافتها |
29/0 |
هدف از دزيمتري:
عملياتي را كه براي مشخص كردن ميزان پرتوگيري افراد انجام ميشود را، مونيتورينگ ميگويند. هدف از اجراي اين عمليات كنترل پرتوگري افراد به منظور رعايت اصل حد دز ميباشد. اين حدود مجاز توسط TCRP تعيين ميگردد.
كميسيون TCRP حد دز معادل تمام بدن را براي افراد جامعه برابر 5mSv در سال پيشنهاد ميكند. كميسيون TCRP هيچ توصيه خاصي براي حد دز جماعات نكرده است. در عوض تاكيد دارد كه هر مقداري كه انسان بصورت مصنوعي به دز جامعه اضافه ميكند بايد به خاطر سودمنديش قابل توجيه باشد و اينكه حد دز دريافتي افراد جامعه به دز معادل حاصل از تمام منابع مربوط مي شود. كميسيون TCRP هيچ دز خاصي را براي پرتوگيري پزشكي توصيه نكرده است، اما تاكيد كرده است كه فقط در صورت لزوم بايد پرتوگيري انجام شود.
بطور خلاصه حد دز دريافتي بصورت زير مشخص ميشود.
دز موثر سالانه مردم 20mSv ميباشد البته اين دز ميتواند به 50mSv افزايش يابد در صورتي كه ميانگين دز در 5 سال متوالي از 20mSv افزايش نيابد. دز موثر سالانه پرتوگيري جوانان بين 16 تا 18 سال mSv6 ميباشد. براي اجراي برنامه دزيمتري فردي براساس استاندارد محيط كار را به دو قسمت تقسيم ميكنند: محيط كنترل شده، محيطي كه كاركنان به طور مستقيم با منابع پرتو كار كنند و در شرايط كار عادي احتمال پرتوگيري مستقيم از دستگاههاي پرتوساز وجود داشته باشد. در اين محيط كليه برنامههاي مونيتورينگ براي افراد اجباري ميباشد. ناحيه تحت نظارت به محيطي اطلاق ميشود كه خارج از ناحيه كنترل شده قرار دارد و در اين ناحيه كاركنان با منابع پرتو كار نميكنند ولي پرتوگيري آنها اثر نقص فني دستگاهها و يا كوتاهي در نكات حفاظگزاري و غيره امكانپذير است. براي كنترل پرتوگيري در اين ناحيه، اندازهگيري اطراف نواحي كنترل شده به لحاظ شدت پرتو يا انتشار مواد پرتوزا ضروري ميباشد. بايد توجه داشت كه پرتوگيري هيچ يك از افراد ناحيه تحت نظارت از مقادير داده شده در استانداردهاي حفاظت در برابر اشعه تجاوز نكند، ولي اجراي برنامههاي مونيتورينگ در اين ناحيه ضروري نيست.
ويژگيهاي دزيمتر مناسب و روشها و مقررات دزيمتري
يك دزيمتر ايدهآل بايد كم حجم و سبك باشد تا فردي كه از آن استفاده ميكند راحتي آنرا حمل كند البته تهيه آن براي همه كاربران امكانپذير باشد. امكان ثبت مشخصات كاربر در روي دزيمتر موجود باشد. براي ميدانهاي اشعه از حد زمينه محيط تا حد دزهاي كشنده قابل استفاده باشد. براي انواع پرتوهاي يونساز كه اثرات پرتوگيري دارند قابل استفاده باشد. مقدار خوانده شده بعنوان يك مدرك قابل استناد باشد. شرايط محيطي نظير رطوبت گرما، گازهاي شيميايي، ضربه، حركت، فشار و غيره تأثير محسوس روي نتيجه آن نداشته باشد. در صورت لزوم كاربر بتواند در هنگام كار با اشعه از نتيجه پرتوگيري باخبر شود و با دقت قابل قبولي دز معادل را نشان دهد.
روشهاي دزيمتري فردي به سه قسمت تقسيم ميشود: 1ـ اگر پرتوگير خارجي باشد يعني ـ منبع پرتو در خارج از بدن قرار داشته باشد. كاربر بايد با نصب يك يا چند دزيمتر در محل مناسب روي لباس، پرتوگيري هنگام كار را ثبت كند و به كمك ضرايب تصحيح معادل دز دريافتي محاسبه شود.
2ـ دزيمتري پرتوگيري داخلي: در صورتي كه منبع پرتو در داخل بدن باشد در اين روش ابتدا خون يا ادرار گرفته مي شود و پرتوزايي نمونه اندازهگيري ميشود و با توجه به نوع ماده پرتوزا دز معادل در محل تجمع مواد پرتوزا محاسبه ميشود. گاهي به جاي تهيه نمونه، مستقيماً شدت پرتوها توسط ايستگاههاي حساس اندازهگيري و با استفاده از كاليبراسيون مناسب، دز معادل در محل تجمع راديوايزوتوپ تعيين ميشود.
3ـ دزيمتري محل كار، جهت كسب اطمينان بيشتر از نتايج دزيمتري داخلي و خارجي اجراي برنامههاي دزيمتري محيط كار ضروري است، به ويژه در مواقع بروز سوانح پرتوگيري و مواقعي كه دسترسي به ساير روشها ميسر نباشد، يكي از برنامههاي دزيمتري محيط كار، بازرسي و اندازهگيري پرتوها در محيط و جمعآوري اطلاعات در رابطه با مدت و محل حضور افراد ميباشد. اگر احتمال بخش مواد وجود داشته باشد. نمونهگيري از هوا يا نمونهگيري از سطوح آلوده كمك موثري در كنترل پرتوگيري كاركنان مينمايد.
برخي از مقررات اجراي برنامههاي دزيمتري به شرح زير ميباشد:
ـ مسئولين مراكز كار با اشعه موظفند كه برنامههاي دزيمتري فردي را براساس دستورالعملهاي واحد قانوني انجام و نتايج را ثبت نمايند.
ـ كليه كاركنان بايد دزيمتر داشته باشند.
ـ كاركناني كه گاهي به مناطق كنترل شده تردد ميكنند بايد دزيمتر داشته باشند .
ـ پرتوگيري شغل افراد در محيط تحت نظارت بايد براساس دزيمتري محيط يقين شود.
ـ مسئولين مراكزي كه با منابع پرتوزايي باز كار ميكنند. بايد تجهيزات حفاظتي مناسبي براي كنترل پرتوگيري داخل كاركنان مربوط تهيه كنند.
ـ در مواردي كه نتايج دزيمتري فردي فاقد دقت باشد و يا به دلايلي قابل قبول نباشد ضروريست كه پرتوگيري براساس نتايج پرتوگيري ساير كاركنان كه در وضعيت مشابه قرارداشتهاند تخمين زده شود و يا با روش ديدباني محيط كار، پرتوگيري آنها ارزيابي و ثبت شود.
نتايج دزيمتري فردي بايد در دسترس واحد قانوني قرار داشته باشد.
فيل بج:
فيلم بج يكي از موثرترين و قديميترين وسايل دزيمتري فردي ميباشد كه شامل يك بسته كوچك شامل دو قطعه فيلم براي گاما و ايكس و يا سه قطعه فيلم براي نوترونها و گاما و ايكس به اندازههاي فيلمهاي عكسبرداري كه در يك كاغذ ضد نور پيچيده شده و در داخل يك پوشش فيزيكي (فلزي يا پلاستيكي) قرار ميگيرد. دو قطعه فيلم مربوط به تابش گاما و ايكس شامل يك امولوسيون حساس و يك اموليسيون نسبتاً غيرحساس ميباشد. اين بسته فيلم روي گسترة پرتودهي از حدود mR10 تا R1800 پرتوهاي گاماي ناشي از راديم قابل استفاده است. اين فيلم در برابر تابش بتا نيز حساس است و ميتواند براي اندازهگيري دز بتاهايي كه انرژي بيشينه آنها بيشتر از حدود kev400 باشد و گسترة پرتودهي آنها از (mloy5/0 loy/LT10) قرار داشته باشد به كار رود. با استفاده از تكنيكها و فيلم مناسب ميتوان دز نوترونهاي گرمايي تا Loy5 و دز نوترونهاي تند تا loy1/0 را اندازهگيري كرد.
دزسنجي فيلم بج از پديده اثر تابش ؟؟ به هاليد نقره موجود در مولسيون عكاسي و تيره شده فيلم براي دزيمتري استفاده ميكنند. ميزان تيرگي فيلم را كه چكالي اپتيكي فيلم ناميده ميشود. ميتوان با يك چگالي سنج فوتوالكتريك كه در آن قرائت بصورت لگاريتم نور عبور كرده از فيلم بيان ميشود. به دقت اندازهگيري كرد. مقدار چگالي اپتيكي فيلم پس از پرتوگيري به ميزان پرتوگيري وابسته است با مقايسه چگالي اپتيكي فليمي كه شخص پرتو گرفته از آن استفاده كرده است با فيلمهايي كه مقدار معلومي پرتوگرفتهاند ميتوان پرتوگيري فيلم شخص مورد نظر را معين كرد. تغييرات اندكي در اموليسيونها تأثير زيادي در پاسخ كمي آنها در برابر تابش دارد.
چون فيلمهايي كه در فيلم بجها به كار ميروند، به صورت دسته مجموعهاي و يكجا توليد ميشوند و چون ممكن است هر دسته با دسته ديگر اندكي فرق داشته باشد، لازم است فيلمهاي هر دسته به طور جداگانه مدرج شوند.
مبلغ واقعی 26,000 تومان 50% تخفیف مبلغ قابل پرداخت 13,000 تومان
محبوب ترین ها
پرفروش ترین ها