تاريخچه مصرف گاز طبيعي در جهان :

متصاعد شدن گاز از زمين هم در مكتوبات قديم و هم در نوشته هاي عصر جديد تحرير شدهاست شعله ور شدن گازها توسط رعد و برق و يا عوامل طبيعي ديگر هميشه قابل مشاهدهبوده است وجود پديده هاي مشتعل طبيعي نظير آتش جاويدان باكو در درياي خزر و چشمهسندان در نزديك كارستون در ايالت ويرجينياي غربي و ... همه نمايشي از وجود گازطبيعي در گذشته است كه عموماً هم وقوع انها توام با ترس و خرافات طرح مي گرديده اندو بر همين مبنا تا اواخر قرن هفده اعتقاد بر اين بوده است كه گاز متصاعد شده ازحبابهاي سطح آب باعث مي شود تا اب مانند نفت بسوزد و ان را آب جادويي ميدانستند

اعتقاد بر اين است كه اول بار چيني ها در 3000 سال قبل استفاده عملي ازگاز را براي تبخير آب نمك ه عمل آورده اند اين گاز بنابر شواهد تاريخي از عمق 300تا 600 متر خارج مي گشته و مورد استفاده بوده است اما استفاده صنعتي از گاز بهاوايل قرن هجدهم مي رسد.

در اين سال اول بار شخصي انگليسي به نام ( مرداك) ازگاز حاصل از زغال سنگ به صورت مجزا در محل مسكوني خود استفاده نموده است كه اينتجربه باعث شد از گاز براي روشنايي در فضاي باز استفاده نمايند كه اين امر درسالهاي 4-1802 در انگليس انجام شد. همچنين در سال 1855 با اختراع مشعل بنسن كه توسطيك شيميدان آلماني به همين نام ابداع شده بود اختلالات و نوسانات شعله هاي گازكنترل و مهار شد كه اين اختراع توسط دانشمند آلماني ديگر ( فن ولزباخ ) تكميلشد.

عليرغم كشف مخازن گاز در اواخر قرن 19 در امريكا بدليل مشكلات حمل استفادهاز گاز تا 1930 رونق نداشت البته سابقه حمل گاز با لوله به سال 1870 برميگردد.
يعني به عبارتي گازرساني به محوطه كارخانه سوهر كه با استفاده از گازتمامي محوطه ان روشن شد همچنين در اين هنگام در خانه شخصي و محوطه كارخانه رئيس يكياز كارخانه هاي پارچه بافي منچستر از گاز براي روشنايي استفاده شده است.

در اينسال سعي گرديد با استفاده از لوله هايي كه از تنه درخت كاج ساخته شده بود گاز راعبور دهند اولين لوله چدني در سال 1872 در امريكا براي انتقال گاز مورد استفادهقرار گرفته است.

اما با پيشرفت در امر لوله سازي در سال 1924 اولين خط لوله چدنيبه طول 350 كيلومتر در آمريكا بين دو شهر مورد استفاده قرار گرفت اولين سال استفادهاز گاز طبيعي در امريكا به سال 1821 باز مي گردد و اولين چاه گاز با عمق 9 متر درشهر فردونا به بهره برداري رسيده است همچنين اولين شركت در اين خصوص در همان كشوردر سال 1865 تاسيس و در سال 1885 نود واحد صنعتي در ناحيه پنسيليوانيا از گاز طبيعياستفاده كرده اند.

تاريخچه صنعت گاز در ايران :

بر اساس برخي نوشته هاي تاريخي ايرانيان در امر استفاده از گاز و ديگر مشتقات نفتيبر ساير اقوام معاصر خود پيشي گرفته اند وجود بقاياي اتشكده ها و معابدي نظير ( آتشجاوداني ) نزديك كركوك كه به مشعل بخت النصر معروف بوده در نزديكي يك مخزن گازطبيعي واقع بوده است همچنين بقاياي معابد زرتشتيان در نزديكي مسجد سليمان ، آتشكدهآذر گشسب در آذربايجان و ...گواهي بر اين امر مي باشند و روشن نگه داشتن آتشكده هادر فلات مركزي و جنوبي ايران و ساير مناطق كه محروم از جنگلهاي انبوه بوده اند دردوران باستان نيز گواهي بر استفاده از منابع طبيعي ديگر از جمله نفت و گاز بودهاست.

آنچه كه روشن است مناطق غرب و جنوب غرب ايران از منابع عمده نفت و گاز ميباشند و در گذشته به دليل عمق بسيار كم برخي از اين سفره هاي زيرزميني با فرسايشخاك و يا حركت گسلها و ... باعث تراوش مواد نفتي به بيرون شده و ايرانيان متفكر بهاستناد اسناد تاريخي بسياري پيشتر از فلسطيني ها ، سومري ها و چيني ها از نفت و گازبه گونه هاي ابتدايي و تصادفي و بدون برنامه ريزي استفاده مي كرده اند كه البتهبيشتر اين مصارف براي پايدار نگه داشتن آتشكده ها بوده است.

اما در دوران معاصرو پس از كشف اولين چاههاي نفت در ايران رشد بسيار زيادي در صنعت نفت و گاز ايرانمشاهده مي شود كه امارهاي موجود گوياي اين امر مي باشند.
نخستين اسناد تاريخ درمورد استفاده از گاز در ايران به زمان قاجاريه و سلطنت ناصرالدين شاه مربوط مي شودموقعي كه وي در سال 1873 ميلادي به لندن سفر كرده بود چراغهاي گازي كه روشني بخشمعابر بودند تعجب وي را برانگيخت و او علاقه مند به بازديد از كارخانه چراغ گاز شدوي پس از بازگشت به ايران دستور احداث و استفاده از كارخانه چراغ گاز را صادر كرددر اين رابطه گوشه هايي از كتاب منتظم ناصري گوياي بيشتر اصل مطالب است.

امااستفاده محدود از گاز تا سال 1908 ميلادي ادامه داشته است كه گازهاي همراه نفت دران سالها سوزانده مي شده است اما پس از رشد تدريجي صنايع نفت استفاده از گاز طبيعيبراي تامين سوخت و محركه هاي كمپورسورها و مولدهاي برق و مصارف داخلي منازل سازمانيدر مناطق نفت خيز مورد توجه واقع شد و در كنار فعاليتهاي اصلي مربوط به نفت كوششهايمحدودي براي فراورش و استفاده از گاز نيز انجام گرفت.

اولين تجربه مستقل استفادهاز گاز خارج از حوزه مناطق نفت خيز به تغذيه كارخانه جديد التاسيس مجتمع كودشيميايي شيراز بر مي گردد كه توسط وزارت صنايع معادن وقت در سال 1344 احداث و بهرهبرداري شد و به همين منظور خط لوله اي به قطر 10 اينچ و طول تقريبي 215 كيلومتر ازگچساران به شيراز احداث شد كه با نصب يك واحد كوچك نم زدايي به بهره برداري رسيد وسالها مورد استفاده بوده است

تاريخچه شركت ملي گاز ايران :

آنجايي كه قرار است در طول مقاله و در متن اصلي به حوادث گاز طبيعي پرداخته شود ودر حال حاضر در جمهوري اسلامي ايران متولي اصلي توليد و فرآورش و توزيع اين مادهحياتي به عهده مسئوليت شركت ملي گاز ايران مي باشد و همچنين با توجه به فعاليتهايگسترده روابط عمومي شركت ملي گاز ايران در خصوص پرداختن به امر تبلغ و اموزش فرهنگبهينه مصرف به شكل وسيع در طول سالهاي گذشته به ناچار بايد در گوشه هايي از مطالببه تاريخچه فعاليت اين شركت نيز پرداخته شود.

شركت ملي گاز ايران بعنوان يكي ازچهار شركت اصلي وابسته به وزارت نفت با سرمايه اوليه 25 ميليارد ريال در سال 1344هجري شمسي مطابق 1965 ميلادي تاسيس گرديد اين شركت از اغاز كار متناسب با رشد وتوسعه اقتصادي - اجتماعي كشور و بهره گيري از گاز طبيعي به عنوان يكي از منابع مهمدر تامين سوخت و توليد انرژي و تحصيل بخشي از ارز مورد نياز تدريجاً به قابليتها ،توانمنديها و امكانات توليد خود ( گاز طبيعي ) افزوده است.

در سال 1344 بر اساستوافق كلي در زمينه توسعه همكاريهاي متقابل ايران و اتحاد جماهير شوروي با امضايپروتكلي با زمينه صدور گاز ايران باني تاسيس شركت ملي گاز ايران در همان سال شد كهمتعاقب ان قرارداد احداث خط لوله سراسري اول و پالايشگاه بيدبلند نيز اغاز گرديد ودر همين راستا بهره برداري از كارخانه لوله سازي اهواز در سال 1346 اغاز شد شروعقرار داد صدور گاز به شوروي از سال 1349اغاز مي گردد اما در سالهاي قبل از انقلاباسلامي استفاده از گاز طبيعي در بخش خانگي و تجاري و حتي صنايع بسيار محدود بوده ومجموع مشتركين اين شركت به بيش از 50 هزار مورد نمي رسيده است.

اما هم اينك شركتملي گاز ايران به عنوان يكي از شركتهاي معتبر در عرصه فعاليتهاي مربوط به صنعت گازدر جهان علاوه بر فعاليتهاي داخلي و تامين سوخت صنايع ، نيروگاهها و بخشهاي تجاري،خانگي در ابعاد بين الملل نيز داراي تحركات وسيعي شده است و برنامه ريزيهاي گستردهو مدوني براي تامين بخش عمده اي از ارز مورد نياز كشور از طريق صادرات و نيز سرمايهگذاري جهت رشد اين صنعت داشته و با به كارگيري نيروهاي متخصص در بخشهاي مختلف،‌امكانات و تاسيسات پيشرفته در زمينه گاز فعاليت مي نمايد و پالايش روزانه نزديكبه 190 ميليون متر مكعب گاز در روز احداث و كنترل 730 و 12 كيلومتر خطوط انتقال بينشهري فشار قوي ، 51 هزار كيلومتر شبكه گذاري و نصب حدود 3 ميليون انشعاب در حدود 346 شهر گازرساني به 2400 واحد صنعتي ، 18 شهرك صنعتي و بهره مند كردن 31 واحدنيروگاهي از گاز طبيعي به عنوان سوخت و نزديك به 6 ميليون خانوار بهره مند از گازطبيعي در كشور از جمله دلايل اهميت توجه به فعاليت هاي شركت ملي گاز ايران ميباشندو در همين راستا دقت در برنامه هاي پيش بيني شده در برنامه سوم توسعه در خصوصاين شركت مويد اهميت نقش ان در تامين سبد انرژي كشور مي باشد.

بخش اول

استاندارد نمودن کالا

اهمیت و نقش کالا

اهمیت کالا در سازمانها، کشورها و اصولاً در مجموعه جهان بر کسی پوشیده نیست، با بررسی ترازنامه هر سازمان و یا هر شرکتی متوجه می شویم که قسمت عمده دارائی های آن شرکت/ سازمان را موجودی کالا تشکیل می دهد.

شاید چیزی حدود 50 تا 60 درصد هزینه هر پروژه مربوط به کالای آن باشد. بعنوان مثال در شرکت ملی گاز بیش از 60 درصد کل بودجه های عملیاتی آن مربوط به تامین کالاهای مورد نیاز می باشد که بنظر می رسد سایر شرکت های تابع وزارت نفت هم همین وضع را داشته باشند.

متأسفانه در کشور ما نقش کالا در فعالیتهای تولیدی / بازرگانی چندان که باید شناخته نشده است این عدم توجه کافی به مسئله ای که در اکثر مواقع قسمت اعظم منابع مالی و انسانی موسسات را بخود اختصاص می دهد در هر گوشه و کنار به چشم می خورد.

از انباریهای منازل گرفته تا انبارهای بزرگ کارخانه ها و سازمانهای دولتی و خصوصی نگاهی به انبارهای کارخانجات مختلف، شرکتهای حمل و نقل میدانهای بار، مغازه های کوچک و فروشگاه های بزرگ همه و همه وضع نامطلوب موجود را بخوبی نشان می دهد.

در کمتر مؤسسه ای با مسئله کالا بطور جدی برخورد شده است و آنجا هم که این مسئله مطرح بوده است تنها به قسمت انبارداری آنهم بصورت بسیار ابتدائی بسنده شده است. این برخورد با مسئله کالا تنها در سطح صنعت نبوده بلکه در موسسات علمی نیز از وضع مشابهی برخودار است.

در کمتر دانشکده ای در کشور موضوع کالا بعنوان شاخه ای اصلی از مدیریت تولید و صنایع تدریس می شود و اگر صحبتی از آن می شود بسیار مختصر و در حد چند جلسه آشنائی بیشتر نیست. شاید روزی برسد که اهمیت و نقش کالا در سازمانها بیشتر شناهته شود و در مجامع علمی جایگاه واقعی خود را بازیابد انشاء ا....

علی ایحال وابستگیهای سیاسی و اقتصادی رژیم گذشته و بعضاً اولویت دادن ملاحظات سیاسی به مسائل فنی و صنعتی تمامی کشور را به نمایشگاهی از انواع ماشین آلات و کالاهای صنعتی تبدیل کرده است که صنایع نفت و گاز نیز غرفه بزرگی از آن را تشکیل می دهند عنوان مثال در حال حاضر تأسیسات موجود در شرکت ملی گاز ایران مانند پالایشگاههای گاز و ایستگاههای تقویت فشار که در حال کار می باشد توسط مهندسین مشاور خارجی طراحی و توسط پیمانکاران ایرانی و خارجی احداث گردیده است و انتخاب آنها عمدتاً با ملاحظات سیاسی، اقتصادی انجام گرفته و نه به لحاظ بررسیهای فنی.

پیمانکاران و سازندگان و تأمین کنندگان کالا و اجناس و ماشین آلات نیز جزئی از این زنجیره بوده اند لذا گروه مزبور با شناختی که از وسائل و کالاهای مورد مصرف در این تأسیسات داشته اند سعی نموده تا کالاها و ماشین آلات و اجناس را مصرف نمایند که منابع اقتصادی خود و یا کشور متبوعه آنها را تا سالهای سال از طریق فروش قطعات یدکی و جایگزینی دستگاههای خارج از رده تأمین نمایند حتی در بعضی موارد هیچگونه تعهدی در مورد تأمین قطعات یدکی نداشته و یا اگر داشته اند بطور محدود بوده است. از این رو انتخاب ماشین آلات و دستگاههای مورد نیاز خریداری شده برحسب توصیه آنان و بدون در نظر گرفتن مسائل فنی و نیازهای واقعی بوده است.