مقدمه

كاملا عاديست كه كودكان جنب وجوش داشته باشند و از بازي كردن لذت مي برند . گاهي مادران به درمانگاه يا روان شناس مراجعه كرده و اظهار مي كنند كه فرزندشان بخصوص پسرشان بسيار
بي قرار ، زياد فعال ، حواس پرت ، بي ثبات و تكانشي است . معلمان معمولا چنين دانش آموزاني را خوب مي شناسند .

افرادي كه به نحوي با بيماران رواني ، عقب ماندگان ذهني ، معتادين به مواد مخدر ، الكل سروكار دارند به اين امر اعتقاد دارند . مشكلات رواني مختص به يك قشر ياگروه خاصي نبوده و تمام طبقات جامعه را شامل مي شود . كارگر ، كارمند ، معلم ، دانشجو ، دانش آموز و غيره . . . . . را
نمي شناسد و به عبارت ديگر امكان ابتلا به ناراحتي هاي رواني براي همه افراد وجود دارد و در اين ميان دانش آموزان از ارزش بالاتري برخوردار مي باشند زيراكه اميدهاي آينده اين جامعه مي باشند و يكي از بيماري هاي رواني كه آنها را تهديد مي كند اختلال كمبود توجه / بيش فعالي مي باشد كه يكي از متداولترين اختلال هاي دوران كودكي مي باشد كه ميزان مراجعه به مراكز درماني به علت آن بيش از ساير اختلال هاي ديگر مي باشد . ‍‍‍[1]

درمورد اين اختلال هنوز دانش كافي بدست نيامده است و پرسش هاي زيادي در مورد اين اختلال وجود دارد كه پاسخي براي آنها يافت نشده است . براي همين پژوهش هاي زيادي در اين مورد انجام گرفته است تا علل آن مشخص شود . مثلا همين تحقيق كه در مورد بررسي رابطه اين اختلال با اشتغال مادران در خارج از خانه مي باشد كه احتمالا بين آنها نيز رابطه معناداري وجود دارد كه در بين مدارس ابتدايي به عمل آمده است .

واما اشتغال مادران در خارج از خانه به خانواده كه يكي از اركان آن فرزندان مي باشند تأثير به سزايي دارد . اشتغال زنان كه بيش از هرچيز به سبب نياز اقتصادي پديد آمده است، پس از بروز جنگ هاي دراز مدت در مغرب زمين و كمبود نيروي انساني ، دامنة وسيعي پيدا كرد و با به كارگرفتن زنان در واحدهاي توليدي ، زمينه اجتماعي اشتغال آنان در عرصه هاي گوناگون ، فراهم آمد . [2]

از مطالعات به عمل آمده ، برمي آيد كه اشتغال زنان به ويژه زنان داراي همسر و فرزند به وظايف و مناسبات درون خانواده تأثير قابل ملاحظه اي مي گذارد و اين تأثير به نوبه خود در روابط و كاركردهاي زندگي اجتماعي ( بيرون از كانون خانوادگي ) آنان منعكس مي گردد . هر چند اشتغال زنان به مرور زمان ، تا حدود زيادي ، در جامعه پذيرفته شده است ، ولي قول فرهنگي لازم جهت برقراري هماهنگي ميان اين اشتغال و تقسيم وظايف و مسؤوليت ها در موزة خانواده ، كاملا تعفق نيافته است . [3]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بيان مسئله

نتيجه ي پژوهش هاي انجام شده در مركزهاي پژوهشي و دانشگاهي در سراسر جهان ، شناخت و آگاهي بسيار جديدي از ويژگي ها و سبب شناسي اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي به دست داده اند . اين آگاهي از واپسين سال هاي دهه ي 80 ميلادي [4]. و به ويژه يك دهه بعد ، يعني زماني كه بار كلي در سال 1997 مقاله اي در مورد اين اختلال نوشت ، نمود پيدا كرد ، بر اين اساس ، دانشمندان آنچه را كه درباره ي سبب شناسي اين اختلال مي دانستند بازنگري كردند و به نظر مي رسد الگوي جديدي در اين زمينه در حال شكل گيري و گسترش است . در اين الگوي جديد ، تأكيد بر تكانشگري ناشي از نارسايي بازداري است كه به شكل ( نارسايي در كنترل حركتي ) ظاهر مي شود .[5]

در اين پژوهش سعي شده كه رابطه كمبود توجه يا بيش فعالي كودكان مدارس ابتدايي با اشتغال مادران در خارج از خانه مورد بررسي قرار بگيرد تا معلوم شود كه آيا بين اشتغال مادران در خارج از خانه با اين اختلال رابطه اي وجود دارد يا خير .

افرادي كه داراي بيش فعالي مي باشند در زندگي روزمره دچار مشكلاتي مي باشند كه در بعضي موارد مي تواند كار آنها را مختل كند .

بار ديگر اهميت توجه به اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي را به پژوهشگران ، دانشجويان و مسئولان بهداشت و درمان جامعه يادآور مي شويم . پرسش هاي زيادي در مورد اين اختلال وجود دارد كه هنوز پاسخ مناسبي براي آنها يافت نشده است . در جامعه ايران ، اين پرسش ها كه به شيوع ، ويژگي ها و ارزيابي اين اختلال و نيز چگونگي تعامل كودكان مبتلا با والدين ، معلمان و دوستان و انواع كمبودها مربوطند ، همچنان بدون پاسخ مانده اند و با توجه به شيوع زياد اين اختلال ، ضروري است تا اين اختلال و دانش آموزان داراي اين اختلال را از ياد نبريم .

 

 

اهميت و ضرورت تحقيق

اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي يكي از متداولترين اختلال هاي دوران كودكي است كه ميزان مراجعه افراد به مراكز درماني به علت آن ، بيش از ساير اختلال هاي ديگر مي باشد . امروزه ، اين اختلال به دليل هاي گوناگوني مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران قرار گرفته است . نخست آنكه اين اختلال كه اولين يا دومين اختلال فراوان در دوران كودكي و نوجواني است براي بسياري از دانش آموزان مشكل هاي قابل توجهي ايجاد مي كند . و برعملكرد شناختي ، اجتماعي ، هيجاني ، خانوادگي آنان و سپس در بزرگسالي ، بر عملكرد شغلي و زناشويي آنها تأثير مي گذارد . ( تذكر 1 ) [6]

تذكر دوم ، سبب شناسي و درمان اين اختلال هنوز به طوركامل مشخص نشده است .

تذكر سوم ، به نظر مي رسد شناخت بهتر اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي ، به شناخت بهتر بسياري ديگر از اختلال هاي كمبود هم چون اختلال سلوك ، اختلال نافرماني ستيزشي و ناتواني يادگيري كمك مي كند . [7]

لذا پژوهشگر قصد دارد پيرامون اين موضوع ، تحقيقي را صورت دهد تا از اين طريق مسائل و مشكلات دانش آموزان مدارس ابتدايي و همچنين آشنايي بهتر با اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي و تأثير اشتغال زنان در اين زمينه مشخص شده و ديدگاه بهتر و روشن تري را روي افراد گذاشته شود .

 

 

 

 

 

 

 

اهداف تحقيق

هدف كلي از اين پژوهش بررسي رابطه بين اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي كودكان مدارس ابتدايي با اشتغال مادران در خارج از خانه مي باشد .

 

اهداف جزئي

1- مشخص نمودن افراد داراي اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي در بين دانش آموزان مدارس ابتدايي .

2- مشخص نمودن وضعيت اشتغال مادران آنها .

3- توصيف نمرات دانش آموزان مدارس ابتدايي شهرستان خمين و مقايسه نمرات افراد داراي مادران شاغل و غيرشاغل و همچنين ايجاد انگيزه بيشتر جهت پژوهش هايي از اين نمونه .

4- زمينه ي را فراهم كنيم براي اجراي تحقيقات آينده و در نهايت به عنوان يك فاكتور بهداشتي در جهت پيش گيري يا به حداقل رساندن اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي در جوامع و گروه هاي بخصوص در بين دانش آموزان .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فرضيه

بين اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي و اشتغال مادران در خارج از خانه رابطه معناداري وجود دارد .

ميزان اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي در بين كودكان داراي مادران غير شاغل بيشتر از كودكان داراي مادران شاغل است .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعاريف مفهومي و عملياتي

الف ) تعريف مفهومي

اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي ( ADHD ) : بيش فعالي عبارت است از اختلال رشدي در توجه ، كنترل تكانش ، بي قراري و هدايت رفتار كه به طور طبيعي ايجاد مي شود و ناشي از اختلال هاي عصب شناختي بزرگ حسي ، حركتي يا هيجاني نيست . [8]

زنان شاغل : به پرسنل شاغل زنان ، كه طبق قانون كار يا به صورت استخدام كشوري يا پيماني روزانه بين 6 تا 8 ساعت يا بيشتر از اين زمان را در ادارات دولتي يا غير دولتي اعم از آموزش و پرورش ، بيمارستان يا درمانگاه و غيره . . . . . و يا به صورت شاغل آزاد در مغازه يا آرايشگاه و غيره . . . . . وقت خود را صرف به مردم بكار مي گيرند .

 

ب ) تعريف عملياتي

اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي : اختلالي است كه در اين تحقيق به وسيله مقياس درجه بندي كانرز براي والدين و معلمان تشخيص داده مي شود . اگرچه آزمون هاي

متعددي براي ارزيابي اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي ساخته شده است ولي شايد هيچ كدام به اندازه دو مقايسي كه توسط كيت كانرز براي والدين و معلمان ساخته شده مورد استفاده قرار نگرفته است . [9]

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل دوم

 

الف ) مباني نظري

ب ) تحقيقات انجام شده ( پيشينه ي تحقيق )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعاريف بيش فعالي

اختلال نارسايي توجه / بيش فعالي به شكل هاي مختلف و با نام هاي متفاوتي تعريف شده و تقريبا هيچ گاه توافقي در اين زمينه وجود نداشته است . برخي از مؤلفان ، تعريف هاي ويژه ي خود را ارائه
مي كنند . و برخي ديگر از افراد يا برخي از انجمن ها ، معيارهاي خاصي را براي تعريف اين اختلال به صورت باليني ، خود در نظرمي گيرند . والدين و مربيان كودكان اغلب اصطلاح بيش فعال را جهت توصيف كودكاني به كارمي برند كه سرزنده ، خستگي ناپذير ، بسيار فعال و پرجنب وجوش هستند . اين اختلال معمولا با ويژگي هايي چون بيش فعالي ، تكانشگري ، بي توجهي ، پرتحرك ، بي قرار ، پريشان و مانند اينها توصيف شده و اغلب اين نگرش وجود داشته است كه آن را ناشي از عوامل زيستي ، آسيب مغزي يادداشت بدانند . در اين ميان ، درمانگران به تعريفي عملياتي احتياج دارند تا در كارهايشان به آن مراجعه كنند . زيرا بدون در اختيار داشتن تعريف عملياتي مجبور مي شوند براساس مفاهيم نه چندان مشخصي هم چون آسيب مغزي ، مشكل هاي عاطفي ، محروميت هاي محيطي و توصيف هاي مقوله اي گوناگون كاركنند . معمولا تعريف هاي متعددي كه ارايه شده هركدام برجنبه اي تأكيد داشته اند . براي مثال ، وري [10] ( 1968 ) . در تعريف خود ، بر فعاليت حركتي بيش از حد تأكيد مي كند : ( فعاليت حركتي روزانه ، كه به طور معناداري بيشتر ازحد عادي است ) . گاهي براساس نياز فردي كه تعريفي از اين اختلال عرضه مي كند ، تعريف هاي متفاوتي از آن به عمل آمده است . براي مثال ، كنت [11] ( 1994 ) . در واژه نامه ي ورزشي خود اين اختلال را : ( فعاليت حركتي بيش از حد ) تعريف مي كند . باركلي [12] ( 1982 ) مي نويسد اگرچه برسد نشانه ها و ويژگي هاي بيش فعالي معمولا اتفاق نظر وجود دارد ، ولي هنوز برسر تعريف آن ، چنين توفقي حاصل نشده است . براي مثال ، بسياري از دانشمندان معتقدند كه بيش فعالي فراگير در تكانشگري بيش فعالي و بي توجهي است . باركلي ( 1982 ) تعريف زير را پيشنهاد مي كند :

( بيش فعالي عبارتست از اختلال رشدي در توجه ، كنترل تكانش ، بي قراري و هدايت رفتار كه بطور طبيعي ايجاد مي شود و ناشي از اختلال هاي عصب شناختي بزرگ ، حسي ، حركتي يا هيجاني نيست ) . [13]

 

[1] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 تهران ، انتشارات رشد ، صفحه 11

[2] -مهرداد نورائي ، مجله علوم روان شناختي ، دوره سوم ، زمستان 1383 ، شماره 12 ، صفحه 363

[3] - مهرداد نورائي ، مجله علوم روان شناختي ، دوره سوم ، زمستان 1383 ، شماره 12 ، صفحه 363

[4] - پژوهش وندر ميروسرجنت ، 1988

[5] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، تهران ، انتشارات رشد ، صفحه 12

[6] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، تهران ، انتشارات رشد ، صفحه 11

[7] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 11

[8] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، تهران ، انتشارات رشد ، صفحه 20

[9] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، تهران ، انتشارات رشد ، صفحه 75

[10] - WERRY

[11] - KENT

[12] - BARKLEY

[13] - حميد عليزاده ، اختلال نارسايي توجه / فزون جنبشي ، 1383 ، انتشارات رشد ، صفحه 19 – 20