مقدمه

اختلالات رواني مشكلات جدي و شايعي هستند كه در سراسر دنيا مشاهده مي شود. 14 درصد از تمامي ناتوانايي ها به علت اختلالات رواني، اجتماعي و عصبي بوده است و اين موارد 20 درصد از كل مراجعين به مراكز بهداشتي عمومي را تشكيل مي دهند.

افزون بر آنها بر پايه برآوردهاي سازمان جهاني بهداشت (1993) در دنيا حدود 500 ميليون نفر از اختلالات رواني رنج مي برند كه از اين عده حدود 25 ميليون نفر مبتلا به اسكيزوفرني نزديك به 150 ميليون نفر مبتلا به اختلالات نوروتيك مي باشند. و بيشتر اين موارد در كشورهاي در حال توسعه ديده مي شود. از طرفي همين سازمان معتقد است حجم مسائل رفتاري و رواني در اين كشورها رو به فزوني است و اين افزايش تا حدود زيادي وابسته به رشد جمعيت و تغييرات سريع اجتماعي مانند شهرنشيني و فروپاشي خانواده هاي گسترده و تغيير در شيوه هاي زندگي مردم و مشكلات اقتصادي مي باشد. (منبع 15 ، ص19)

مروري بر مطالعات همه گيرشناسي كه طي 3 دهه گذشته انجام شد نشان مي دهد كه ميزان شيوع اختلالات رواني در كشورها و فرهنگهاي مختلف به علت تفاوت در روشهاي نمونه گيري، متنوع بودن ابزارهاي مورد استفاده، تكنيكهاي مختلف مصاحبه و نوع نظامهاي طبقه بندي، متفاوت گزارش گرديده است.

اختلالات رواني نه تنها در جامعه ما بلكه در همه جوامع بشري از متمدن و غيرمتمدن به صورت آشكار و نهان وجود دارد و نمونه هايي از آن در بين مردان- زنان- جوانان- بزرگسالان و حتي سالمندان به صورتهاي مختلف مشاهده مي شود ولي برخي از اختلالات رواني در بين گروههاي مختلف سني و جنسي بيشتر است اينگونه افراد كه مبتلا به اختلال رواني هستند بيشتر از همه مبتلا به اضطراب و تشويش هستند. اختلالات رواني آرامش و تعادل رواني و رفتاري را از بيمار سلب كرده و فرد را در سازگاري با محيط دچار اشكال مي سازد كه در بعضي از اين اختلالات عدم تعادلها داراي صورتي آشكار هستند. (منبع30 ، ص18)

بيان مسئله

شكي نيست آموزش و پرورش يكي از حساس ترين و مهمترين سازمانهاي موجود در كشور است از طرفي اهداف اين سازمان مهم و حساس از طريق عملكرد مديران، قابل دسترسي و ارزشيابي است. و طبيعي است عوامل متعددي در عملكرد مديران نقش دارد از آن جمله: رضايت شغلي، انگيزش، شرايط اجتماعي، سياسي و سلامت روان.

توجه به خصيصه سلامت روان در مديريت آموزش بسيار مهم است. زيرا مديري كه مي خواهد در سازمان آموزشي او، اصول بهداشت رواني رعايت گردد، خود بايد اختلالات رواني نداشته باشد. دلسردي وافسردگي، زود رنجي و اضطراب زياد و رفتارهاي تهاجمي داشتن مي تواند نشانه هايي از نابساماني روان مديران باشد. يك مدير نابهنجار مي تواند رفتار افراد يك مدرسه اعم از معلمان، دانش آموزان، اولياء و كاركنان را به رفتار نابهنجار تبديل كند. مديري كه به علت عقده هاي رواني احساس حقارت يا حس خود بزرگ بيني، عدم اعتماد به ديگران و بدبيني نسبت به همه چيز، شخصيت افراد را تخريب وجلوي رشد آنها را مي گيرد نمي تواند مدير موفقي باشد. (منبع18، ص40)

بدين منظور تحقيق حاضر به بررسي ميزان شيوع اختلالات رواني در مديران دبيرستانهاي دخترانه شهر تهران مي پردازد.

اهميت و ضرورت پژوهش

شكي نيست، نهادي كه در تربيت انسان نقش دارد پس از خانواده، نهاد عظيم و وسيع آموزش و پرورش است. حتي به تعبيري مي توان خانواده را حذف نموده و به آموزش و پرورش اولويت داد. چرا كه اگر فرض بر اين باشد كه همه افراد جامعه تحت پوشش آموزش و پرورش همگاني قرار گيرند مي توان اذعان داشت كه، پدران و مادران نيز حاصل اين نهاد عظيم و برجسته در جامعه اند. پس اثر آن در كودكان قبل از دبستان نتيجه تربيتي است كه خود از آموزش و پرورش اخذ كرده اند.

بطور كلي آموزش و پرورش يكي از حساس ترين سازمانهاي كشور به حساب مي آيد و از طرفي با توجه به اهداف مهم سازمان شايد بتوان ادعا نمود كه مهمترين رسالت هر كشور را نهاد آموزش و پرورش به عهده دارد. و نيز در هر سازمان نقش مدير، يك نقش اساسي و بنيادي است. بطور مثال به وسيله مدير اجزاء هماهنگ شده و به طرف هدف مشترك هدايت مي شوند، بدين لحاظ در سازمان آموزش و پرورش نيز بيشترين نقش به عهده مدير مدرسه است. مدير مدرسه مهمترين رسالت را در تبديل منابع انساني به سرمايه هاي انساني دارد و اين نقش و رسالت در عملكرد او مشخص مي شود يعني از عملكرد مديران مي توان متوجه شد كه مدير مدرسه به رسالت حياتي خود عمل كرده است يا نه؟ (منبع17، ص79)

طبيعي است عوامل متعددي در عملكرد مديران نقش دارد، از آن جمله: رصايت شغلي ، انگيزش، شرايط اجتماعي سياسي و سلامت روان لذا با توجه به اهميت عملكرد مديران در تحقق رسالت مدرسه اين موضوع پژوهشي انتخاب شده و هدف از انجام اين تحقيق آن است كه بتوان ميزان شيوع و نوع اختلالات رواني را در مديران دبيرستانهاي دخترانه شهر تهران تعيين و با انجام چنين تحقيقي بتوان اطلاعات موثر و مفيدي در اختيار مسئولان آموزش و پرورش قرارداد.

اهداف پژوهش

هدف كلي: بررسي ميزان شيوع اختلالات رواني در مديران دبيرستانهاي دخترانه شهر تهران

اهداف ويژه

تعيين ميزان شيوع اختلالات رواني در مديران دبيرستانهاي دخترانه شهر تهران بر حسب سابقه كار.

تعيين ميزان شيوع اختلالات رواني در مديران دبيرستانهاي دخترانه شهر تهران بر حسب سن.

تعيين ميزان شيوع اختلالات رواني در مديران دبيرستانهاي دخترانه شهر تهران بر حسب ميزان تحصيلات.

تعيين ميزان فراواني انواع اختلالات رواني.

متغييرهاي پژوهش

نظر به اينكه در اين پژوهش رابطه متغييرها مورد سنجش قرار نمي گيرد لذا از ذكر متغيرهاي مختلف (مستقل- وابسته و غيره) خودداري مي شود.

تعاريف نظري مفاهيم

شيوع: عبارت است از تعداد موارد يك بيماري در جامعه اي معين و در زماني خاص كه اغلب به عنوان ميزان شيوع نيز به كار مي رود.

ميزان شيوع: مجموع همه افراد مبتلا به يك بيماري در زمان خاص تقسيم بر جمعيت در معرض خطر ابتلا به آن بيماري درهمان مقطع زماني مي باشد. (منبع31، ص159)

اختلال رواني: طبق تعريفRШ DSM اختلال رواني به سندرم رفتاري يا روان شناختي مهم باليني كه در شخص روي مي دهد و با ناراحتي يا ناتواني همراه بوده و فقط واكنش مورد انتظار در مقابل رويدادي خاص نباشد اطلاق مي گردد. (منبع11، ص65)

مديريت آموزشي: منظور اصلي مديريت در هر سازماني عبارت است از هماهنگ سازي كوششهاي افراد انسان و استفاده موثر از منابع ديگر براي تحقق هدفهاي سازمان در موسسات آموزشي، اين هدفها مربوط به امر آموزش و پرورش و يادگيري است. پس منظور از مديريت در سازمانهاي آموزشي تحقق هدفهاي آموزشي وپيشبرد موثر آموزش و يادگيري است. مديرت آموزشي،گاهي مترادف با مديريت به معناي اعم تعريف مي شود در اين صورت مديريت آموزشي عبارت است از برنامه ريزي، سازماندهي، هدايت و كنترل كليه امور و فعاليتهاي مربوط به آموزش و پرورش، معهذا مديريت آموزشي غالباً به معني اخص مورد نياز است يعني مديريت آن بخش از فعاليتهاي سازمانهاي آموزشي كه مستقيماً با امر آموزش و پرورش و يادگيري مرتبط است. از جمله فعاليت هاي مربوط به برنامه هاي آموزشي، مواد و محتواي دروس، روشها و وسايل آموزشي، مشاوره و راهنمايي تحصيلي، اقدامات آموزش و پرورش مكمل برنامه امور معلمان و دانش آموزان و در واقع در معناي اخير فعاليتهاي سازمانهاي آموزشي مد نظر قرار مي گيرد. اگر از مفهوم تصميم گيري مدد بگيريم مديريت آموزشي عبارت است از تصميم گيري و اجراي تصميمات درباره آموزش و پرورش. (منبع21، ص71)

تعاريف عملياتي مفاهيم